“Son Cennet” mi? İlk İnsan Kültürü Düşünülenden 20.000 Yıl Daha Uzun Sürdü…

Yaklaşık 11 bin yıl önce, Afrika’nın en uzak batısı, ilk olarak türümüzün ilk üyeleri tarafından kurulan alet yapma geleneklerini korumak için son popülasyonları barındırıyordu.

Almanya’daki Max Planck İnsanlık Tarihi Bilimi Enstitüsü Pan-Afrika Evrim Araştırma Grubu başkanı Dr.Eleanor Scerri ve Senegal’deki Cheikh Anta Diop Üniversitesi’nden Dr. Khady Niang liderliğindeki saha çalışması, bilinen en genç Orta Taş Devri’nin oluşumu. Bu taş kırma yöntemleri repertuvarı ve ortaya çıkan aletler, bazıları bazen ‘kazıyıcılar’ ve ‘uçlar’ olarak bilinen alet formlarına dönüştürülen dikkatli bir şekilde kaya yumruları hazırlayarak keskin yongalar üretmenin farklı yollarını içerir. Orta Taş Devri buluntuları en çok Afrika rekorunda yaklaşık 300 bin ila 30 bin yıl önce görülür ve bu noktadan sonra büyük ölçüde ortadan kaybolur.

Uzun zamandır bu araç türlerinin, Afrika’daki çeşitli geçim stratejileri ve hareketlilik modellerine daha uygun, kökten farklı, minyatürleştirilmiş bir araç takımı ile 30 bin yıl önce değiştirildiği düşünülüyordu.  Bu hafta Scientific Reports’ta yayınlanan bir makalede  , Scerri ve meslektaşları, bugün Senegal’de bulunan avcı-toplayıcı grupların, türümüzün en erken tarih öncesiyle ilişkili Orta Taş Devri teknolojilerini 11 bin yıl öncesine kadar kullanmaya devam ettiğini gösteriyor. Bu, insanlığın başlıca tarih öncesi kültürel evrelerinin düzgün ve evrensel bir sırayla gerçekleştiğine dair uzun süredir devam eden görüşle çelişir.

“Son Cennet” mi?

“Batı Afrika, insanın evrim çalışmaları için gerçek bir sınırdır – burada derin tarihöncesinde neler olduğu hakkında neredeyse hiçbir şey bilmiyoruz. İnsan kökenleri hakkında bildiğimiz hemen hemen her şey, doğu ve güney Afrika’nın küçük bölümlerindeki keşiflerden çıkarılmıştır ”diyor çalışmanın baş yazarı Dr. Eleanor Scerri.

Verilerdeki bu boşluğu gidermek için Scerri ve Niang, Senegal’in farklı bölgelerini keşfetmek için bir araştırma programı hazırladı. Program, Senegal’in çöl kenarlarından ormanlarına ve ana nehir sistemlerinin farklı alanlarına kadar uzanıyor: hepsi şaşırtıcı derecede genç tarihlere sahip birden fazla Orta Taş Devri sitelerini buldukları Senegal ve Gambiya.

Dr. Khady Niang, “Bu keşifler, derin insan geçmişini gerçekten ele almak istiyorsak, Afrika kıtasının tamamını araştırmanın önemini gösteriyor” diyor. “Çalışmamızdan önce, Afrika’nın geri kalanından gelen hikaye, 11 bin yıldan çok önce, Orta Taş Devri’nin son izlerinin – ve yansıttığı yaşam biçimlerinin – çoktan gittiğini öne sürdü.”

Batı Afrika’nın bu bölgesinin neden Orta Taş Devri kültürünün bu kadar geç bir sürekliliğine ev sahipliği yaptığını açıklamak kolay değildir.

Gazetenin yazarlarından biri olan Dr. Jimbob Blinkhorn, “Kuzeyde bölge Sahra Çölü ile buluşuyor” diyor. “Doğuda, kuraklık ve parçalanma dönemlerinde Batı Afrika yağmur ormanlarından sık sık kesilen Orta Afrika yağmur ormanları var. Batı Afrika’daki nehir sistemleri bile kendi kendine yeten ve izole bir grup oluşturuyor. “

Scerri, “Afrika’nın bu bölgesinin tekrarlanan iklim değişikliği döngülerinden daha az etkilenmiş olması da mümkündür” diye ekliyor. “Durum böyleyse, göreli izolasyon ve habitat istikrarı, bu geleneksel araç setlerinin başarılı bir şekilde kullanılmasında yansıtıldığı gibi, geçimde radikal değişikliklere çok az ihtiyaç duyulmasına neden olmuş olabilir.”

“Emin olabileceğimiz tek şey, bu ısrarın sadece yeni teknolojilerin geliştirilmesine yatırım yapma kapasitesinin eksikliğinden ibaret olmadığıdır. Bu insanlar zekiydi, alet yapımında iyi bir taşı nasıl seçeceklerini ve içinde yaşadıkları manzarayı nasıl kullanacaklarını biliyorlardı ”diyor Niang.

Ekolojik, biyolojik ve kültürel bir patchwork

Sonuçlar, insanlığın derin tarih öncesi döneminin çoğu için, popülasyonların farklı bölgelerde alt bölümlere ayrılmış gruplar halinde yaşayarak nispeten birbirinden izole edildiğine dair daha geniş ve ortaya çıkan bir görüşe uyuyor.

Bu çarpıcı bulguya eşlik eden, Batı Afrika’da, daha minyatürleştirilmiş araç setlerine önemli kültürel geçişin kıtanın geri kalanına kıyasla son derece geç gerçekleşmesidir. Nispeten kısa bir süre için, Orta Taş Devri, diğerleriyle birlikte, daha yeni geliştirilen minyatür alet kitlerini kullanarak, ‘Geç Taş Devri’ olarak adlandırılan, kullanarak yaşadı.

Niang, “Bu, son on bin yılda yaşayan Afrikalıların çok bölünmüş popülasyonlarda yaşadığını gösteren genetik araştırmalarla eşleşiyor” diyor. “Neden olduğundan emin değiliz, ancak fiziksel mesafenin dışında, bazı kültürel sınırların da var olduğu bir durum olabilir. Belki de bu farklı maddi kültürleri kullanan popülasyonlar biraz farklı ekolojik nişlerde yaşadılar. “

Yaklaşık 15 bin yıl önce, orta ve batı Afrika’da nem ve orman büyümesinde büyük bir artış oldu, bu muhtemelen farklı alanları birbirine bağladı ve dağıtım için koridorlar sağladı. Bu, insanlığın ilk ve en eski kültürel repertuarının nihai sonunu hecelemiş ve yeni bir genetik ve kültürel karışım dönemini başlatmış olabilir.

Scerri, “Bu bulgular, ‘moderniteye’ yönelik basit bir tek doğrusal kültürel değişim modeline uymuyor” diye açıklıyor. “Kökten farklı teknolojik geleneklere yerleşmiş avcı-toplayıcı grupları, Afrika’nın komşu bölgelerini binlerce yıl işgal ettiler ve bazen aynı bölgeleri paylaştılar. Öte yandan, uzun süredir izole edilmiş bölgeler, kültürel ve genetik çeşitliliğin önemli rezervuarları olabilirler ”diye ekliyor. “Bu, türümüzün başarısında belirleyici bir faktör olabilir.”