Katar krizi: Suudi Arabistan ve müttefikleri emirlikle diplomatik ilişkileri yeniden kurdular…
Suudi dışişleri bakanı, Katar ile üç yıldır ambargo uygulayan dört Arap ülkesi arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden sağlandığını söyledi.
Prens Faysal bin Farhad gazetecilere verdiği demeçte, ülkelerin Salı günü körfez İşbirliği konseyi nde düzenlenen zirvede “farklılıklarımızı tamamen bir kenara bırakma” konusunda anlaştıklarını söyledi.
Daha önce Suudi Arabistan’ın veliaht prensi Katar Emiri’ni açıkça kucaklamıştı.
Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn ve Mısır, 2017 yılında teröre destek vermekle suçlayarak Katar ile ilişkilerini kesti.
Küçük, doğal gaz ve petrol zengini devlet suçlamayı reddetti ve Doha merkezli El Cezire yayın ağının kapatılması ve İran ile ilişkilerin engellenmesi de dahil olmak üzere kısmi ablukaya son verme şartlarını reddetti.
Son aylarda Kuveytli ve ABD’li arabulucular bu soğukluğa son verme çabalarını hızlandırdılar.
Suudi miras alanı el-Ula’da Salı günü yapılan zirvede, altı Kİk üye ülkesinin liderleri Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Salman’ın “Körfez, Arap ve İslami dayanışma ve istikrarımızı” doğruladığını söylediği bir anlaşmayı imzaladılar.
Yetkili, “Bugün, bölgemizi destekleme ve başta İran rejiminin nükleer ve balistik füze programının oluşturduğu tehditler ve sabotaj ve imha planları olmak üzere bizi saran güçlüklerle mücadele çabalarımızı birleştirmek için umutsuz bir ihtiyaç var.” diye de ekledi.
Daha sonra, Prens Faysal bir basın toplantısında şunları söyledi: “Bugün ne oldu … sayfanın tüm fark noktalarında dönmesi ve diplomatik ilişkilerin tam olarak geri dönmesi.”
Pazartesi gecesi Suudi Arabistan, kara ve deniz sınırlarını ve hava sahasını Katar’a yeniden açmayı kabul etti.
Katar’a uygulanan ambargonun kaldırılması, çoğu Kuveyt’in uyguladığı, ancak Trump’ın başkanlığının sona ermesiyle Beyaz Saray’Dan giderek daha acil bir şekilde gelen sabırlı ve özenli diplomasiyi aylarca sürdü.
Üç buçuk yıllık “abluka” hem Katar ekonomisine hem de Körfez’in birliği kavramına son derece pahalıya mal oldu. Katarlılar, Körfez Arap komşuları tarafından sırtından bıçaklanma olarak gördükleri şeyi aceleyle affetmeyecek ve unutmayacaklardır.
Ama diplomatik söylemin ötesinde, özellikle bir ülke – BAE – Katar’ın aslında yollarını değiştireceği hakkında ciddi şüpheleri var. Katar terörü desteklediğini inkar ederken, başta BAE’nin monarşisine yönelik varoluşsal bir tehdit olarak gördüğü uluslar ötesi Müslüman Kardeşler olmak üzere Gazze, Libya ve diğer ülkelerdeki siyasi İslamcı hareketleri destekledi.
Bu arada ambargo, Katar’ı Suudi Arabistan’ın ideolojik düşmanları olan Türkiye ve İran’a yaklaştırdı.
Tartışma ne hakkındaydı?
Katar uzun zamandır diğer bazı Körfez ülkelerine farklı önceliklere sahip iddialı bir dış politika uygulamasına karşın, son on yıl içinde komşularını kızdıran iki önemli konu var.
Bunlardan biri, Katar’ın İslamcılara desteği. Katar, başta Müslüman Kardeşler olmak üzere bazı komşuları tarafından terör örgütü olarak belirlenen İslamcı gruplara yardım sağladığını kabul ediyor. Ancak el Kaide veya İslam Devleti (İd) gibi cihatçı gruplara yardım ettiğini reddediyor.
Bir diğer önemli konu ise Katar’ın dünyanın en büyük doğalgaz sahasını paylaştığı İran ile ilişkileri. Şii Müslüman güç, Sünni Müslüman yönetimindeki Suudi Arabistan’ın başlıca bölgesel rakibi.
Katar’la bağlantılarını kim kesti?
Haziran 2017’de Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn ve Mısır tüm diplomatik ve ticari ilişkilerini kopardı.
Katar’ın tek kara sınırı kapatıldı; Katar bayrağı nı dalgalandıran gemilerin veya Katar’a hizmet edenlerin birçok limana yanaşmaları yasaklandı; ve bölgenin hava sahasının büyük kısmı Katar uçaklarına kapatıldı.
Ülkeler Katar’a ambargoyu sona erdirmek için 13 talep sundular. Bunlar arasında El Cezire ve Katar tarafından finanse edilen diğer haber kanallarının kapatılması, İran ile diplomatik ilişkilerin düşürülmesi, Katar’daki bir Türk askeri üssünün kapatılması ve diğer ülkelerin içişlerine “müdahalenin” sona erdirilmesi yer alıyor.
Katar, egemenliğini “teslim etmeyi” kabul etmeyeceğini ve komşularının “ablukasının” uluslararası hukuku ihlal ettiğini söyleyerek buna uymayı reddetti.
Emirlik, 2,7 milyonluk nüfusunun temel ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamak için İran ve Türkiye ile hızla yeni ticaret yolları oluşturdu ve petrol ve doğal gaz zenginliğini ekonomisini desteklemek için kullandı.
Altı üyeli Körfez İşbirliği Konseyi’ndeki iki ülke Katar – Kuveyt ve Umman – ile ilişkileri kesmedi. Kuveyt anlaşmazlığa arabuluculuk yaptı.
Bu atılıma ne yol açtı?
ABD Başkanı Donald Trump, anlaşmazlığın başlangıcında beklenmedik bir şekilde Suudi Arabistan ve müttefiklerinin yanında yer aldı ve Ortadoğu’nun en büyük Amerikan askeri üssü olan El Udeid hava üssüne ev sahipliği yapan emirlik te olsa Katar’ı “terör funder”ı olarak kınadı.
Ancak Sayın Trump’ın yardımcıları daha tarafsız bir tutum sergilemesi için onu ikna etti ve 2018’de Şeyh Tamim’in Beyaz Saray’daki bir toplantıda terör finansmanıyla mücadele çalışmalarına övgüde bulundu.
Kuveyt’in arabuluculuk çabaları, Trump yönetiminin İran ve vekillerine karşı Sünni liderliğindeki devletlerin ittifakını kurma çabalarını engelleyen soğukluğa son verilmesi için tüm taraflara baskıyı artırdığı geçen yılın sonlarına kadar pek ilerleme kaydedemedi.
Sayın Trump’ın damadı ve baş danışmanı Jared Kushner Aralık ayında Suudi Arabistan ve Katar’ı ziyaret etti ve bildirildi.
